आशाताई बच्छाव
सीता आदर्श माता
दैनिक युवा मराठा
रामभाऊ आवारे निफाड
माता सीतेचा जन्म रामायणात स्पष्टपणे सांगितलेला नाही, परंतु मिथिलाचा राजा जनक याने तिला या भूमीतून मिळवून दिल्याची माहिती आहे.ती कथितपणे मंदोदरी आणि रावणाची मुलगी होती, जिला रावणाने प्रतिकूल शकुनामुळे समुद्रात फेकून दिले.तेथुन माता सीता राजा जनकाच्या प्रदेशात गेली.आपल्या राज्यात दुष्काळ पडू नये म्हणून महाराज जनक शेतात नांगरणी करत असताना त्यांना सीता मिळाली. सीतेला राजा जनक आणि त्याची पत्नी सुनैना यांनी दत्तक घेतले कारण ते निपुत्रिक होते. अखेरीस, उर्मिला हे माता सीतेच्या धाकट्या बहिणीचे नाव होते. या व्यतिरिक्त, त्याला दोन चुलत भाऊ होते जे त्याच्या काका कुशध्वजाच्या मुली होत्या: मांडवी आणि श्रुतकीर्ती.
जेव्हा सीता लग्नासाठी तयार झाली तेव्हा तिचे वडील राजा जनक यांनी स्वयंवराची स्थापना केली.जो कोणी त्या स्वयंवरात शिवधनुष्य टांगेल त्याला माता सीतेशी लग्न करण्याची संधी दिली जाईल.अनेक शक्तिशाली योद्ध्यांनी शिवधनुष्य एक एक करून ओढण्याचा प्रयत्न केला, परंतु ते सर्व अयशस्वी झाले.श्रीराम त्यांचे गुरु विश्वामित्र आणि भाऊ लक्ष्मण यांच्यासोबत त्या स्वयंवरात गेले होते. श्रीरामाने ते धनुष्य उचलून त्याला तार जोडली तेव्हा माता सीतेचा श्रीरामाशी विवाह झाला. त्याच्या तीन हयात असलेल्या बहिणींनी श्री रामच्या धाकट्या भावांशी लग्न केल्यानंतर त्यांनी लग्न केले.
माता सीता आणि श्रीराम त्यांच्या लग्नानंतर अयोध्येला गेले. कैकेयीच्या सहाय्याने श्रीरामांना अखेरीस चौदा वर्षांचा वनवास मिळाला. नंतर, आपल्या पत्नीच्या धर्माचे समर्थन करण्यासाठी, आई सीतेने त्याच्यासोबत जंगलात जाण्याचा निर्णय घेतला. तिला लोक वारंवार थांबवत होते, पण तिला त्याच्यासोबत जायचे होते जेणेकरून तिने तिच्या पतीला मदत करावी.पुढे श्रीराम, माता सीता आणि लक्ष्मणासोबत चौदा वर्षांचा वनवास झाला. तिथे गेल्यानंतर जंगलात ते सामान्य जीवन जगले. वनवासाच्या अंतिम टप्प्यात माता सीता आणि श्रीराम आणि लक्ष्मण हे पंचवटीच्या जंगलात वास्तव्य करत होते.एके दिवशी रावणाची बहीण शूर्पणखा हिने पंचवटीच्या जंगलात बांधलेल्या केबिनमध्ये ती कुठे राहत होती हे दाखवले. ती माता सीतेला छान आणि भयंकर म्हणू लागली आणि श्रीरामांना लग्नाचा प्रस्ताव ठेवला, पण माता सीता नि:शब्दच राहिली.राम आणि लक्ष्मणाने तिच्या लग्नाचा प्रस्ताव नाकारल्यानंतर तिने माता सीतेचा सामना करण्यासाठी घाई केली. लक्ष्मणाच्या हे लक्षात येताच त्याने शूर्पणखावर तलवारीने वार करून तिचा एक कान व नाक तोडले.शूर्पणखाचे नाक कापल्यानंतर काही दिवसांनी माता सीतेला तिच्या झोपडी बाहेर सोन्याचे हरण दिसले. श्रीरामाने हरीण आपल्याकडे आणण्याचा आग्रह धरला कारण त्याला पाहून त्याला खूप आनंद झाला. काही वेळाने श्रीरामांना लक्ष्मण-लक्ष्मणाचा आरडाओरडा ऐकू आला जेव्हा ते हरण घेऊन जाणार होते.हे पाहून माता सीता घाबरली आणि तिने लक्ष्मणाला आपल्या भावाच्या रक्षणासाठी पाठवले. माता सीतेच्या रक्षणासाठी लक्ष्मणाने लक्ष्मण रेखा बांधली आणि ती येईपर्यंत ती ओलांडू नये असे निर्देश दिले.लक्ष्मण निघून गेल्यावर एक साधू तिथे आला आणि त्याची विनवणी करू लागला. माता सीतेने त्याला त्याच ओळीच्या विरुद्ध बाजूकडून भिक्षा गोळा करण्यास सांगितले तेव्हा संन्यासी संतप्त झाला आणि तिला शाप देऊ लागला. माता सीतेने लक्ष्मण रेखा ओलांडली आणि गुरूंना भिक्षा देण्यासाठी शापाच्या भीतीने लक्ष्मण रेखामधून बाहेर पडली.माता सीतेचा उदय होताच तो साधू लंकेचा राजा रावणात बदलला. त्याने माता सीतेला पुष्पक विमानात बसण्यास भाग पाडले कारण त्याने तिला लंकेला नेण्यास सुरुवात केली. माता सीतेला वाचवण्याच्या प्रयत्नात जटायू पक्ष्याने हस्तक्षेप केला, परंतु रावणाने त्यांचा वध केला.
(क्रमशः)रामभाऊ आवारे–प्रदेश प्रसिद्धी प्रमुख वारकरी मंच महाराष्ट्र राज्य
